اهمیت فرهنگی کویر
 
:.با قدرت به پیش.:
ديار من خور
دو شنبه 25 ارديبهشت 1391برچسب:, :: 14:30 ::  نويسنده : رضاغلامرضايي

کویرهای ایران و روستاهای آن (مصر،گرمه،ابیانه،رشم،اسفندآباد....)باید مورد برررسی قرار گیرند تا به بخش هایی از فرهنگ کهن ایرانی دست یابیم. تنها نکته ای در باره گویش های مردم روستاهای کویر را یاد آوری کنیم:

گویش های خوری، فرویگی و گرگو، زبان گفتار مردم شهرك خور و روستاهای فرخی و گرمه، گویش های مردمان حسن آباد (میبد) از روزگاران دوربر كرانه جنوبی كویر نمك برجای مانده است و در حال جان دادن است.
زبان خوری، فرویگی، و گرگو از گویش های زبان پارسیك یا پهلوی ساسانی است كه به سبب دوری و جابه جا نشدنمردمان، كمتر از گویش های دیگر دستخوش دگرگونی شده اند.

در بخش بندی زبانهای ایرانی، گویشهای خوری، فرویگی و مهرگونی از زبانهای ایرانی نو در شمار دسته مركزی قرار دارند و با بلوچی و زازی ومازنی و گیلكی و سیوندی خویشاوندند و مورد پژوهش دانشمندان زبان شناس قرار گرفته اند.
دكتر ریچارد فرای امریكایی، دكتر ویلهلم آیلرس آلمانی و پروفسور ایوانوف از دانشمندان بیگانه و دكتر صادق كیا و دكتر بهرام فره وشی و آقای مهدی عباسی گویش خوری را پژوهش کرده اند.

روستاهای کویری یادگار دوران شکوه از یاد رفته و بر باد رفته هستند. آن چه امروز بر قالی ها و فرش ها و ترمه ها می بینی، آچه مولانا از هجرانش می نالد، همه و همه یاد آور آن روزگاری است که بر هر کرانه ی این دریای مرکزی ایران تمدنی باشکوه و بهشتی زمینی بر پا بود از : گنگ دژ سیاوش تا نوبهار بلخ تا تخت جمشید تا بیستون، همه باغ های بهشتی انسان ایرانی بر زمین بودند.

خانه های مردمان هنوز مانند بهشت است: حوضی در میان و سپس چهار باغ و سپس اتاق ها و تالارها. مانند قالی ها: همه با هفت کناره و هفت باغ پر از گل و بر درختان و بوته ها همه پرنده های بهشتی و در میان قالی خوضی زلال.

هنوز هفت نیایشگاه با شکوه آناهیتا در هفت گوشه ی کویر های یزد برقرار است. برای نمونه به شهر کویری یزد بنگریم:

یزد باید که فرزند دردانه ی آناهیتا باشد. نامش ایزدی است و پیرامونش را هفت نیایشگاه آناهیتا در برگرفته است:

* پیر سبز یا چک چک: در شصت و پنج کبلومتری شمال غربی یزد.مرکز نیایش زرتشتیان.

* پیر هریشت: ٩۰ کیلومتری شمال غربی یزد. بر فراز تپه ای نزدیک جاده خور( خورشید) در قلب کویر. در کنار کشتزار و چشمه ای به نام حوض گبر( گبران نه پیروان زرتشت که از طرفداران عرفان و آیین باستان ایران بوده اند)

* پیر نارستانه: سی کیلومتری شمال یزد. بر کنار روستایی کوچک به نام دربید.

*پیر پارس بانو: ۱۱۰ کیلومتری غرب یزد. نزدیک عقدا. با روستاهایی با نام های کهن ایرانی چون: آشتی گاه. پرپر. هفتادر( هفت آتش یا هفت آذر)

* پیر نارکی: ٥٥ کیلومتری جنوب شرقی یزد.

* ستی پیر: ٧۲کیلومتری شرق یزد.

* شکافت یزدان( پناهگاه خدایان) در دره ی توت جین نزدیک ده زردجو.

یزد با آب و مهر پیوندی ناگسستنی دارد: مهر آباد! مهر گرد! مهریز! پیر سبز! غربال بیز!

گل نیلوفر، ماهی، مرغ از جمله نمادهایی‌اند كه به دلیل ارتباطشان با آب، یادآور آناهیتا هستند.
نمادهای دیگر آناهیتا عبارتند از: انار و درخت سرو كه نشانه ای از آزادی و آزادجویی است، همچنین عقاب، لك لك ، قمری و كبوتركه در اساطیر كهن، پیك ناهید نامیده شده اند. هر یك از نمادهای یاد شده گوشه ای از یك معنا را كه همان آناهیتاست بیان می كنند. سفال سازی های یزد و بویژه در میبد زندگانی چند هزار ساله دارد. بر تمام این سفال ها نقش مرغ و ماهی و نیلوفر، هنوز هم دیده می شود. در میان این نگاره ها، همواره بر این سفال ها، خورشید با چهره و آرایشی زنانه دیده می شود. بر زیلوهای دستباف زیبای یزد نیز نقش سرو و مرغ بسیار دیده می شود. فرش یزدی و خانه یزدی نمادی از باغ بهشت است. فرش ها هفت حاشیه دارند. سپس طرحی از گل ها و پرندگان بهشتی و در میان چشمه و حوض آب. در میان خانه های یزد نیز حوض آب است و بر پیرامون آن باغ های انار و سیب و گل نیلوفر و لاله عباسی و بر دور باغ تالارها و اتاق ها. آرزوی دیرین انسان برای برپا داشتن بهشتی بر زمین.

یزد شهر سرو نیز هست و هنوز سرو پنج هزار ساله ی ابرکوه چون درفشی سبز در آسمان این استان در رقص است.
شهر یزد ، در دره بزرگ و خشكی در میانه دو كوهستان «شیركوه» به بلندی ٤۰٧٥متر و «خورنق» واقع شده و این موقعیت جغرافیایی، خود به بقای این شهر كمك بسیار كرده است. چرا كه بسیاری از مردم به هنگام تابستان، از شهری با گرمای بسیار بالا و كشنده به دهكده های كوهستان«شیركوه» پناه می برده اند. سنگ نوشته ها نشان می دهد که بیش از هشت هزار سال پیش نیز مردمان در این جا می زیسته اند.
در استان یزد، شهرهای بسیاری در دل كویر و یا در كناره كویر جای داشته اند كه بسیاری از آنها اكنون در زیر تل ناشی از توفان های شن مدفون گشته اند. مانند: بدرآباد . و بسیار دیر تر این شهرها بر کنار دریای مرکزی ایران بوده اند که اینک به کویری سوزان رخ گردانیده است و نام این شهرها یادگار آن روزهاست. مانند: بندر آباد. بارچین.

بادگیرها،آب انبارها، یخچال ها، کاریزها، گنگ دژها نمونه هابی برجسته ای از هنر و فرهنگ این سرزمین در دل کویر هستند.

شهرها و روستاهای کویری ایران، شاهکارهای بناهای خشتی و گلی در جهان هستند که هنوز چونان غولی زیبا بر پای ایستاده اند.

هنوز نیز شهرهای کویری ایران مرکزی برای شناخت فرهنگ ایرانی هستند. ساختمان ها، لباس، آداب و رسوم و زبان آن ها پاکیزه تر و زیباتر مانده است. شهرهایی که نگین انگشتر ایران هستند، چونان: میبد. آران. بیدگل. انارک.مهریز. چاه بهار. خور. اردستان.....

نمونه برجسته و درخور اهمیت دیگر روستای میمند است:

دهكده صخره ای میمند: روستای باستانی میمند در30كیلومتری شهرستان شهربابك در استان كرمان قرار دارد. میمند، هزاره های پیش توسط ساكنان آن در دل كوه کنده شده است. ساكنان این روستای تاریخی هنوز با وجود گذشت چند هزار سال از ساخت آن در درون حفره هایی زندگی می كنند كه پنجره و دودكش ندارد ساكنان این روستا دارای آداب و رسوم خاص هستند و در زبان و گویش آنها هنوز كلمات پهلوی ساسانی دیده می شود. این روستا در منطقه ویژه از نظر طبیعی جای گرفته است.

این روستا هفتمین منظر فرهنگی_طبیعی و تاریخی جهان است كه جایزه مركوری را دریافت كرده است

این روستا نه تنها یك میراث چند هزارساله را در خودش حفظ كرده است بلكه مجموعه ای از همزیستی بین طبیعت، معماری، سنت، تاریخ، فرهنگ و نحوه زیست مردم را به لحاظ میراث تاریخی و فرهنگی درخودش به یادگار گذاشته است.

میمند: دارای 400 خانه و بیش از 2000 اتاق است. هر كیچه یا كوچه 17 اتاق دارد. بقایای آتشكده در آن دیده می شود

پیدا شدن 903 واژه ساسانی در جریان تحقیقات در میمند نشان می‌ دهد كه این روستا پس از ورود اعراب به ایران هرگز تسلیم نشد و در جنگ های مختلفی كه در این منطقه روی داده هرگز اعراب مؤفق به تصرف میمند نشدند و فقط به نابودی شهربابك اكتفا كردند مستندات تاریخی نشان می دهد یزد گرد سوم موقع فرار از دست اعراب از فارس به شهربابك و سپس به میمند پناه برده است .

زبان و گویش مردم میمند دجار تغییر نشده و مردم آن هنوز از واژه های مخصوص دوره ساسانی استفاده می كنند.
این 903 واژه فارسی پهلوی ساسانی توسط كارشناسان امور حفاظتی و مرمت روستای باستانی میمند در جریان گفت و گو با مردم این منطقه به دست آمده و درحال دسته بندی هستند.

ساختار این روستا ی شگفت انگیز، قدرت هنری انسان های سه هزار سال پیش را نشان می دهد. در این دهكده ده ها كوچه درون سنگ کنده شده و در داخل هر كوچه هفده اتاق است . كوچه ها به طور مورب در 5 طبقه طوری روی یكدیگر قرار گرفته كه از نگاه ساختاری بسیار دقیق و قابل توجه است . این روستا دارای مدرسه ٬حمام٬مسجدو حسینیه می باشد كه همگی آنها در كوه کنده شده است



نظرات شما عزیزان:

نام :
آدرس ایمیل:
وب سایت/بلاگ :
متن پیام:
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:





درباره وبلاگ


وبلاگي در خورو بيابانك استان اصفهان
آخرین مطالب

نويسندگان




نام :
وب :
پیام :
2+2=:
(Refresh)

<-PollName->

<-PollItems->

آمار وب سایت:  

بازدید امروز : 51
بازدید دیروز : 3
بازدید هفته : 55
بازدید ماه : 107
بازدید کل : 208122
تعداد مطالب : 210
تعداد نظرات : 59
تعداد آنلاین : 1



جاوا اسكریپت

داستان روزانه
اين سايت را حمايت مي کنم


دانلود آهنگ جدید - دانلود آهنگ جدید

فال انبیاء


استخاره آنلاین با قرآن کریم

افزايش بازديد رايگان - برترين سايت افزايش بـازديد در ايران ساعت مچی